O zabawie i jej korzyściach
Zabawa stanowi jedną z form aktywności człowieka, charakterystyczną dla dzieci, zaniedbywaną i marginalizowaną przez dorosłych. Jest to bardzo korzystny z punktu widzenia rozwoju jednostki stan pochłonięcia czynnością pozbawioną konkretnego celu, wykonywaną tylko dla siebie i dla przyjemności. Korzystność ta sprowadza się do zaspokajania różnych w zależności od rodzaju zabawy potrzeb człowieka: fizycznej, społecznej, psychicznej. Dzięki zabawie powstaje osobista przestrzeń o ściśle określonych przez jednostkę granicach i zasadach, w której możemy ona się oddać motywowanej wewnętrznie eksploracji, wyobraźni, ciekawości świata.
Jak zostało wspomniane, ilość zabawy w życiu człowieka zmniejsza się wraz z wiekiem. W działaniach, jakie podejmujemy, zaczynają dominować czynności motywowane zewnętrznie. Poczynaniami zaczyna rządzić konieczność życiowa, oparta głownie na potrzebie zapewnienia odpowiednich warunków bytowych dla siebie i podopiecznych. Potrzeba oddania się swobodnej eksploracji i pogrążenia w beztroskiej zabawie nadal pozostaje jednak w człowieku zakodowana i nie należy jej zaniedbywać.
Można pokusić się o stwierdzenie, że zabawa jest dla dziecka tym czym później staje się obowiązek szkolny, a po wejściu w dorosłość – praca. Zabawa jest jednak nieporównywalnie bardziej korzystna z punktu widzenia rozwoju. I to nie tylko dlatego, gdy odbywa się w czasie, gdy umysł dziecka jest chłonny niczym gąbka. Jest tak również z tego powodu, że zabawa staje się sposobem nauki postaw, zachowań i wzorów myślenia, które stają się bazą dla całego późniejszego życia jednostki.
Nauka ta jest wyjątkowo trwała i skuteczna, ponieważ zabawa tworzy idealne warunki do kodowania informacji. Dzieje się tak między innymi dlatego, że stymuluje wyobraźnię, a człowiek, co do czego zgadzają się specjaliści z dziedziny kognitywistyki, najlepiej koduje informacje, gdy myśli obrazami. Podobnie pozytywny wpływ na przyswajalność zdobytej podczas zabawy wiedzy o świecie ma interakcja z innymi dziećmi. Doskonale uczy ona malucha jak odczytywać intencje i zachowania, a także jak odnaleźć się i funkcjonować w grupie.
Korzyści płynące z zabawy można podzielić na jednostkowe i społeczne, dotyczące funkcjonowania dziecka w grupie. Do grona tych pierwszych zaliczyć można chociażby:
- Stwarzanie ujścia dla energii dziecka, stymulowanie do ruchu. Dzięki temu dziecko ma możliwość rozwijania swojej motoryki i mięśni. Ponadto rozładowany zostaje nadmiar napięcia, który w innych okolicznościach mógłby doprowadzić do nadmiernej nerwowości.
- Stymulowanie twórczości, ekspresji, kreatywności. Zabawa to wspaniała przestrzeń do eksperymentowania.
- Rozwijanie pojęcia własnego „ja”, wgląd w siebie poprzez odkrywanie własnych zdolności i porównywanie ich z innymi dziećmi.
- Nauka poprzez zabawę, zwłaszcza za pośrednictwem zabawek edukacyjnych, książek czy programów edukacyjnych.
- Przyswajanie norm moralnych, uczenie się co jest uznawane za dobre, a co za złe
Jeśli chodzi natomiast o korzyści społeczne wynikające z zabawy, spośród najważniejszych należy wymienić:
- Rozwój cech osobowości dzieci, które ułatwiają funkcjonowanie społeczne, takich jak prawdomówność, umiejętność przepraszania, ale też asertywność
- Uczenie się życia w społeczności poprzez nawiązywanie podczas zabawy kontaktów i rozwiązywanie ewentualnych problemów
- Rozwój zdolności komunikacji - dziecko musi sprawnie komunikować się z towarzyszami zabawy, uczy się więc nadawać zrozumiałe komunikaty, a także odbierać i interpretować komunikaty innych dzieci
Dziecięca zabawa to jedno z najbardziej rozwijających doświadczeń w życiu człowieka. To własny świat, owoc wyobraźni malucha i innych dzieci, które zostały do niego zaproszone. W tym odrębnym świecie, tak różnym od sformalizowanego świata dorosłych, mały człowiek zyskuje przestrzeń, by w beztrosce i bezpieczeństwie budować wiedzę o świecie. Zyskuje i rozwija zdolności społeczne, rozbudza w sobie ciekawość świata. Zabawa to także doskonałe narzędzie rozwoju fizycznego i emocjonalnego dziecka. Jako rodzic warto więc zadbać, by malec miał odpowiednie warunki do zabawy, a także odpowiednie zabawki, które we właściwy sposób ukierunkują jego rozwój.
